Keman, yüzyıllardır müziğin en duygusal ve etkileyici enstrümanlarından biri olarak kabul edilir. Pekala keman ne vakit icat edildi? Bugün klasik müzikten popa kadar birçok müzik cinsinde kullanılan bu şık enstrümanın kökeni hayli eskilere dayanır. Kemanın ortaya çıkışı, farklı kültürlerin müzik tarihine yaptığı katkılarla şekillenmiştir.
Kemanın Kökeni: Birinci Yaylı Çalgılar
Kemanın direkt ataları, birinci kere 10. yüzyılda ortaya çıkan yaylı çalgılarla bağlantılıdır. Bu periyotta, Çin, Bizans ve Arap dünyasında yay ile çalınan çalgılar kullanılmaya başlandı. Bu enstrümanlar, at kılından yapılmış yaylarla çalınıyor ve ses üretmek için teller titreştiriliyordu.
Bu periyotta ortaya çıkan rebab, yayla çalınan birinci enstrümanlardan biri olarak kabul edilir. Arap-Müslüman dünyasında ortaya çıkan rebab, İspanya üzerinden Avrupa’ya yayıldı ve daha sonra kemanın evrim sürecini başlatan bir temel oluşturdu.
Kemanın Ortaya Çıkışı: 16. Yüzyıl
Modern manada birinci kemanlar, 16. yüzyılın başlarında İtalya’da geliştirilmeye başlandı. “Violino” yani “küçük viola” olarak isimlendirilen bu enstrümanlar, bugünkü kemanlara emsal bir yapıya sahipti. Birinci örnekler Brescia, Venedik, Anvers ve Brüksel üzere Avrupa kentlerinde üretildi.
Kemanın gelişiminde en kıymetli dönüm noktası, Andrea Amati’nin 16. yüzyıl ortalarında Cremona, İtalya’da yaptığı çalışmalar oldu. Amati ailesi, kemanı standartlaştırarak çağdaş formuna kavuşturdu ve bu enstrümanın Avrupa saraylarında yaygınlaşmasını sağladı.
Kemanın Kraliyetle Buluşması
1564 yılında, Fransa Kraliçesi Catherine de’ Medici, oğlu Kral IX. Charles için Andrea Amati’ye özel bir keman siparişi verdi. Bu gelişme, kemanın kraliyet saraylarında itibarlı bir yer edinmesini sağladı. Böylelikle Cremona’daki keman imal atölyeleri (udi atölyeleri) süratle ün kazandı.
17. Yüzyılda Kemanın Yükselişi
17. yüzyıl, kemanın Avrupa müziğinde güçlü bir yer edinmeye başladığı periyottur. Monteverdi, Lully ve Corelli üzere bestekarlar kemanı yapıtlarında faal halde kullanmaya başladı. Keman, orkestra ve oda müziğinin vazgeçilmez bir kesimi haline geldi.
Bu yüzyılda ayrıyeten Antonio Stradivari sahneye çıktı. Stradivari, keman üretiminde kullandığı özel tekniklerle tarihe geçti. Bugün bile Stradivarius kemanları, dünyadaki en bedelli ve kaliteli enstrümanlar ortasında yer almaktadır.
18. Yüzyılda Kemanın Gelişimi
18. yüzyılda, keman teknikleri daha da gelişti. Vivaldi, Tartini, Locatelli ve Mozart, keman için sonatlar ve konçertolar besteleyerek enstrümanın sonlarını zorladılar. Bu devirde keman, sırf klasik müzikte değil, birçok farklı cinste kullanılmaya başlandı.
Bu periyotta kemanların üretiminde birtakım yapısal değişiklikler de gerçekleşti. Müzik gereksinimlerinin artmasıyla birlikte udi ustaları, kemanın sapını, ses direğini ve gövdesini modifiye ederek daha güçlü ve net sesler elde etmeyi başardılar.
Modern Periyotta Keman
Günümüzde keman, hem klasik müzikte hem de çağdaş müzik çeşitlerinde faal biçimde kullanılmaktadır. Elektrikli kemanlar sayesinde keman, rock, pop ve elektronik müzikte de kendine yer bulmuştur. Her ne kadar klâsik keman üretimi büyük bir ustalık ve vakit gerektirse de, çağdaş teknoloji ile üretilen kemanlar daha erişilebilir hale gelmiştir.
YouTube, TikTok ve başka dijital platformlarda yapılan keman cover’ları, bu enstrümanın genç kuşak ortasında yine tanınan olmasına katkı sağlamaktadır. Bilhassa elektronik kemanlar, yeni biçimlere ilham vermeye devam ediyor.
Özetlemek gerekirse, kemanın icadı 16. yüzyılın ortalarına, yani yaklaşık 1550’li yıllara dayanmaktadır. Lakin, bu enstrümanın kökleri çok daha eskiye, rebab üzere klâsik yaylı çalgılara uzanır. Bugün bildiğimiz çağdaş keman ise Andrea Amati tarafından şekillendirilmiş ve Cremona‘da hayat bulmuştur.
Keman, hem tarihi derinliği hem de kozmik sesiyle müzik dünyasının vazgeçilmez enstrümanlarından biri olmaya devam ediyor.
Bu usul eşsiz içerikler için web sitemizi ve de instagram hesabımızı takip etmeyi unutmayınız.
