Ampul, elektrik akımı ile ısınarak ışık yayan bir aydınlatma aracıdır. İçinde ekseriyetle tungsten tel bulunan ve havası özel gazlarla değiştirilmiş bir cam şişeden oluşur. Elektrik akımı filamandan geçtiğinde, tel ısınıp akkor haline gelir ve ışık yaymaya başlar. Ampulün içindeki özel gazlar ise filamanın daha uzun ömürlü olmasını sağlar.
Aydınlatma Tarihi ve Ampulün Ortaya Çıkışı
Elektrikli aydınlatma bulunmadan evvel beşerler meşale, mum ve gaz lambaları üzere teknikleri kullanıyordu. Lakin bu aydınlatma araçları hem tehlikeli hem de gereğince verimli değildi. 19. yüzyılın başlarında elektrikli aydınlatma üzerine çalışmalar başladı ve bu süreçte birçok mucit farklı deneyler gerçekleştirdi.
İlk Elektrikli Aydınlatma Çalışmaları
Ampulün icadı için değerli bir adım, 1800 yılında Alessandro Volta’nın elektrik pilini icat etmesiyle atıldı. Volta’nın geliştirdiği piller, elektrik akımı üretiyor ve kolay devrelerde ışık elde edilmesine imkan tanıyordu. 1807 yılında ise İngiliz kimyager Humphry Davy, iki kömür çubuğu ortasına elektrik akımı vererek birinci ark lambasını geliştirdi. Lakin bu sistem çok parlak bir ışık yaydığı için mesken kullanımı için uygun değildi.
1835 yılında İskoç bilim insanı James Bowman Lindsay, daima yanabilen bir elektrik lambası geliştirdi. 1841 yılında ise İngiliz bilim insanı Warren de la Rue, platin tel kullanarak daha güçlü bir ampul tasarladı. Lakin platin kıymetli bir materyal olduğundan bu icat yaygınlaşamadı. 1860 yılında Joseph Swan, karbon filamanlı bir ampul geliştirdi ve İngiltere’de patent aldı. Lakin vakum teknolojisi yetersiz olduğu için ampulün ömrü kısa oldu.
Thomas Edison ve Ampulün Ticari Başarısı
Thomas Edison, 1879 yılında karbon filamanlı bir ampul icat ederek aydınlatma alanında ihtilal yarattı. Edison, ampulün içindeki havayı vakumlayarak filamanın daha uzun mühlet yanmasını sağladı ve düşük voltajlı elektrikle çalışabilecek bir sistem geliştirdi. Ayrıyeten, karbonize bambu filaman kullanarak ampulün ömrünü 1.200 saate kadar uzattı. Bu gelişme, ampulün ticari olarak kullanılmasını mümkün hale getirdi.
1880 yılında Edison, ampulü ticarileştirerek elektrik aydınlatmasını yaygınlaştırdı. Edison’un ampulü, konut ve sokak aydınlatmalarında kullanılmaya başladı ve çağdaş aydınlatma sistemlerinin temelini oluşturdu.
Modern Ampuller ve Gelişmeler
1900’lerin başında tungsten filamanlı ampuller geliştirildi. William Coolidge, 1910 yılında tungsten tel kullanarak daha uzun ömürlü ampuller üretti. Tungsten, yüksek erime noktasına sahip olduğu için ampuller çok daha verimli hale geldi.
Günümüzde ampuller büyük bir gelişim gösterdi ve halojen, LED ve floresan üzere farklı cinsleri yaygınlaştı. LED ampuller, düşük güç tüketimi ve uzun ömürleri sayesinde günümüzde en çok tercih edilen aydınlatma araçları ortasında yer almaktadır.
100 Yıldan Fazla Müddettir Yanan Ampul
ABD’nin Kaliforniya eyaletinde, Livermore İtfaiye İstasyonu’nda bulunan bir ampul 1901 yılından beri yanmaya devam etmektedir. Shelby Electric Company tarafından üretilen bu ampul, yaklaşık 120 yılı aşkın müddettir hiç sönmemiştir. Bu durum, ampulün verimliliği ve üretim kalitesi hakkında büyük bir ilgi uyandırmaktadır.
Ampulün icadı, insanlık tarihindeki en büyük teknolojik ihtilallerden biri olmuştur. Humphry Davy’nin ark lambasıyla başlayan süreç, Thomas Edison’un ticari başarısıyla sonuçlanmış ve günümüzde güç verimli LED teknolojileriyle gelişmeye devam etmektedir. Elektrikli aydınlatma, günlük hayatın vazgeçilmez bir kesimi haline gelerek hem güvenliği artırmış hem de hayat kalitesini yükseltmiştir.
”LED Işıklı Lamba Ne Vakit İcat Edildi? ” isimli yazımıza da göz atmanızı tavsiye ederiz.
Daha fazla bu biçim içerikler için web sitemizi ve de instagram hesabımızı takip etmeyi unutmayınız!
