İnsanın doğuştan mı yeterli olduğu yoksa toplumsal tesirlerle mi formlandığı, insanlık tarihinin en çok tartışılan bahislerinden biri olmuştur. Pek çok bilimsel çalışma, bu soruya farklı açılardan yaklaşmış ve hayli enteresan sonuçlara ulaşmıştır. Bilhassa bebekler üzerinde yapılan araştırmalar, insanların ahlaki pahaları doğuştan mı benimsediği konusunda kıymetli ipuçları sunmaktadır.
Bebekler Üzerindeki Deneyler: Güzel ve Makus Ortasındaki Farkı Anlayabiliyorlar mı?
2000’li yılların başında Yale Üniversitesi’nde yapılan araştırmalar, bebeklerin daha birkaç aylıkken bile güzellik ve kötülük ortasındaki farkı ayırt edebildiğini göstermiştir. Yapılan deneyde, bebeklere kuklalarla bir kıssa gösterilmiştir. Bu öyküde bir kukla başkasına yardım ederken, diğer bir kukla yardım etmeyi engellemiştir. Sonrasında bebeklere her iki kukla da sunulmuş ve şaşırtan bir biçimde, bebekler yardım eden kuklayı tercih etmiştir. Bu durum, uygunluğun doğuştan gelen bir eğilim olduğunu düşündüren bir bulgudur.
İnsanlar, Berbat Davranışları Nasıl Algılar?
Yale Üniversitesi’nde yapılan bir başka deneyde ise, kuklalardan biri top çalmaya kalkışır. Bu deneyde, bebekler daha evvel kendileri tarafından sevilen kuklayı hırsızlık yaptığı için reddetmiş ve adalet duygusu nedeniyle “iyi” kuklayı seçmiştir. Bu, insanların doğuştan adalet arayışına girdiğini ve berbat davranışları cezalandırma tarafında bir eğilim taşıdığını göstermektedir.
İyi Olma Eğilimimiz Neden Kötülükle Karşılaşabiliyor?
Ancak, şayet beşerler doğuştan âlâ ise, kötülük nasıl gelişir? Bunun karşılığı, insanların birbirlerine benzeyenleri daha fazla tercih etmelerinde yatmaktadır. Deneylerde bebekler, kendilerine benzeri özellikler gösteren kuklaları tercih ederken, farklı olanları dışlamaktadır. Beşerler, doğuştan kendilerine benzeyenleri tercih etme eğilimindedir. Lakin bu eğilim, bazen haksızlıklara yol açabilir ve toplumsal çatışmaların temelini oluşturabilir.
İnsan Tabiatındaki “Biz” ve “Onlar” Ayrımının Toplumsal Etkileri
İnsanlar, “biz” ve “onlar” formunda gruplandırma yapmaya yatkındır. Kendilerine benzeyenleri kayırma ve farklı olanları dışlama eğilimi, toplumsal yapının temel taşıdır. Bu eğilim, yardımlaşma ve toplumsal ahengi güçlendirebilir. Lakin, bu farkları aşmak ve ortak paydalarda buluşmak, daha adil bir toplumun inşası için değerlidir.
Farklılıklara Hürmet: İnsanların Birbirine Yaklaşmasının Yolu
Toplumlar ortasında müsamaha ve adaletin sağlanması, insanların birbirlerine benzemedikleri noktaları anlamasıyla mümkündür. Beşerler, farklılıklarını kutlamak yerine, benzerliklerini vurgulayarak barışı tesis edebilir. Bu da “Hepimiz tıpkı kaynaktan geliyoruz” anlayışını kabul etmekle mümkündür.
İyilik ve Kötülük Ortasındaki İnce Çizgi
Sonuç olarak, insanın doğuştan uygun olup olmadığı, karmaşık bir sorudur. Uygunluğun ve berbatlığın beşerler üzerindeki tesiri, toplumsal ve kişisel faktörlerle şekillenir. Beşerler, doğuştan düzgün olmalarına karşın, toplumsal tecrübeler ve çevresel faktörler onları vakit içinde etkileyebilir. Lakin, insan tabiatının en temel özelliklerinden biri, adalet ve yeterlilik arayışıdır.
Daha fazla bu biçim içerikler için web sitemizi ve de instagram hesabımızı takip etmeyi unutmayınız!
